በሰሜን ሸዋ ሀገር በመንዝ ላሎ ምድር (ዘብር ደብረ ምህረት ቅድስ ገብርኤል) አጭር ታሪክ ተአምረኛው ዘብር ቅድስ ገብርኤል ቤተክርስቲያን የተመሰረተው በ4ተኛው መቶ ክፍለ ዘመን በውል ባይታወቅም ከቀድሞ አባቶች ሲነገር እንደቆየና እንደሚነገረው በንግስት አድሃና ዘመነ መንግስት ነው ተብሎ ይገመታል።ምክንያቱም የኦሪት ሊቀ ካህናት የእንበረም ልጅ የሕዝበ ባርክ የልጅ ልጅ አጽቀ ሌዊ በንግስት አድሐና ዘመነ መንግስት መንዝን አጥምቆ አብያተ ክርስትያናትን እንዳቀና ታሪክ ያስረዳል።በቀደምትነት ከቀኑት፣ከተመሰረቱት እጅግ ጥቂት አብያተ ክርስቲያናት መካከል አንድ ተአምረኛው ና ፀበሉ ፈዋሽ ዘብር ቅድስ ገብርኤል አንድ ነው። ደብረ ምህረት ተብሎ ስያሜ የወጣለት ይህ ቤተክርስቲያን በአሁኑ ሰአት ለ60አመት ያስተዳደሩት ሊቀ ሊቃውንት አባ አክሊሉ ከ100 አመት በላይ የሆናቸው የዕድሜ ባለፀጋ መንፈሳዊ አባት ሲሆኑ በመንዝና በሰሜን ሸዋ የአብነት ት/ቤት እንዲስፋፋ ያደረጉ ከ50,000 ሽይ በላይ የሚቆጠሩ የቤተ ክርስቲያን ጳጳሳት፣አስተዳዳሪዎች፣ካህናት፣ዲያቆናት፣መዘምራኖች ሊቃውንቶች በአቋቋም በቅኔ በድጓ ያፈሩ ለጵጵስና ተመርጠው ፣የተወለድበትን ሀገር በንጽህና በቅድስና በእውነት በማገልገል የቦታውን ቃል ኪዳን ለመጪው ትውልድ እንዲተላለፍ ያደረጉ የቤተክርስቲያን አባት በአሁኑ ወቅት አሉ። ፎቷቸው ከታች ይገኛል፣ የቦታው ቃልኪዳን የመላአኩ ቅድስ ገብርኤል ታሪኩም ሆነ ቃልኪዳኑ በድርሳኑ በተአምሩ እንዲሁም በመጽሐፍ ቅድስ ላይ ያለው እንዳለ ሆኖ ዳን•3÷24—30 ዳን•8÷15—18 ሉቃስ 1÷8—20 ለቦታው የተሰጠው ክብርና ቃልኪዳን አንድ ባህታዊ አባት መጥተው ከእየሩስሌም ብዙ ቅድሳን መላዕክትም ሳይቀሩ በቦታው ላይ በአፀዱ ላይ እንደ ንብ ስፍርውበታል ብለው ተናግረዋል፣ከዚህም በተጨማሪ በእግዚአብሔር ዘንድ የተወደደና የከበረ የቅድሳን አበው መናህሪያ ማረፊያ የቃልኪዳን ቦታ በመሆኑ የበዓለ ወልድና የአብነ ሃብተማርያም ገዳም ውስጥ የቅድሳን አበው አጽማቸው በመገኘቱ ነው ታሪኩ እንዲህ ነው ። አባ አክሊሉ ተማሪ ሞቶባቸው መቃብር ሲቆፍሩ አፈሩ አልቆ አንድ ወጥ ድንጋይ
